روابط دو جانبه ایران و مالت
مالت، کشوری کوچک در قاره اروپا در میانه آبهای مدیترانه و متشکل از مجمع الجزایری به نامهای مالتا (Malta)، گوزو (Gozo)، کومینو (Comino)، کومینوتو(Cominotto) و فیلیا (Filfla) است و 93 کیلومتر با جزیره سیسیل کشور ایتالیا فاصله دارد. فاصله آن با قاره آفریقا که در جنوب آن قرار دارد 288 کیلومتر است و به دلیل همین موقعیت استراتژیک در طول تاریخ و طی قرنها توسط قدرتهای استعمارگر کنترل می‌شده است و بعدها نیز به عنوان منطقه‌ای استراتژیک برای اروپایی‌ها شناخته می‌شد.
آب و هوای مالت گرم و زبان‌های رسمی آن مالتی و انگلیسی است. مالت در دوره‌ای از تاریخ خود تحت سلطه انگلیس بود، اما در سال 1964 استقلال خود را به دست آورد و در حال حاضر عضو سازمان ملل متحد (1964) و اتحادیه اروپا (2005) است. در این کشور اروپایی، رئیس جمهور عمدتاً دارای اختیارات تشریفاتی است و سمبل هویت ملی و جمهوری مالت محسوب می‌گردد. نخست وزیر با برگزاری انتخابات از سوی حزب حاکم انتخاب و معرفی می‌شود و دارای اختیار انتخاب و معرفی وزرا و اعضای کابینه است و می‌تواند برگزاری انتخابات زود هنگام را اعلام نماید. نخست وزیر کنونی، آقای روبرت آبلا از حزب کارگر است.
اقتصاد مالت وابسته به بازرگانی بین‌المللی، تولیدات (پارچه، میوه و سبزی، فراورده‌های دامی)، صنایع کشتی‌سازی و لوازم الکترونیکی و جهانگردی است. واردات این کشور بیشتر شامل مواد غذایی، نفت، خودرو و کالاهای مصرفی است. معادن سنگ آهک بیشترین درصد منابع طبیعی این کشور را شامل می‌شود. کشور مالت منابع انرژی طبیعی ندارد، اما در مقابل، دارای نیروی تولیدی فعال است. مالت مشکل کمبود آب دارد و تولید کنندگان صنایع غذایی، تنها پاسخگوی بخش ناچیزی از نیاز غذایی کشور هستند. مالت در سال های اخیر تلاش های زیادی برای جذب تکنولوژی‌های پیشرفته تولید مواد بهداشتی، الکترونیکی، الکتریکی، مواد ساختمانی و کاغذ به عمل آورده است. بطوریکه هم اکنون بیش از صدها شرکت بین المللی تولیدی در این کشور فعالیت دارند. در بخش دریانوردی، مراکز تعمیر کشتی در بنادر و لنگرگاه‌های مالت جزو بزرگترین این گونه تعمیرگاه‌ها در سطح اروپا هستند. صنعت گردشگری در جمهوری مالت، عمده ترین بخش اقتصاد و منابع مالی و در واقع 15% تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد. کشور مالت سراسر پر است از شاهکارهای تاریخی و معماری. مالت همچنین دارای جاذبه‌های گردشگری طبیعی به ویژه در سواحل و کرانه‌هاست و امروزه هتل های مجهزی در همه جزایر مالت ساخته شده‌اند.
مناسبات سیاسی و اقتصادی
روابط سیاسی ایران و مالت از دهه 50 شمسی (1972 میلادی) آغاز گردید. مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران و مالت همواره متاثر از روابط تهران با اتحادیه اروپایی و ایالات متحده آمریکا بوده است. چنانچه با تغییر دولت در ایران در سال 1392، مالت نیز اقدام به اعزام سفیر ویژه اکردیته به تهران نمود. در اسفندماه 1394، جورج وللا، وزیر امور خارجه وقت مالت (و رئیس جمهوری بعد) به تهران سفر و با همتای ایرانی خود و برخی دیگر از مقامات وقت کشورمان ازجمله وزیر صمت، رئیس اتاق بازرگانی تهران و رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار کرد. در جریان دیدار با آقای دکتر ظریف، وزیر امور خارجه وقت کشورمان، یادداشت تفاهم لغو روادید سیاسی، خدمت و خاص و یادداشت تفاهم مشورتهای سیاسی بین ایران و مالت به امضا رسید.
با آغاز بکار دولت ترامپ در ایالات متحده و اتخاذ سیاست فشارهای حداکثری از سوی واشنگتن، روابط تهران- والتا خصوصاً در بعد اقتصادی به شدت متاثر گردید. با این حال گفتگوهای تلفنی وزرای خارجه دو کشور و دیدارهای منظم آنها در حاشیه نشست های بین المللی و منطقه ای ازجمله مجمع عمومی سازمان ملل متحد ادامه داشته است. آخرین این دیدارها مربوط به دیدار شهید دکتر امیر عبداللهیان، وزیر فقید امور خارجه کشورمان با آقای ایان بورگ، وزیر امور خارجه مالت در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در 30 شهریورماه 1402 می‌شد. طرفین در این دیدار علاوه بر مرور تحولات منطقه ای و بین المللی بر توسعه مناسبات دوجانبه تاکید کردند.
با تغییر دولت در کشورمان در سال 1403 دولت مالت سفیر ویژه خود را برای مراسم تحلیف ریاست جمهوری به تهران اعزام نمود. همچنین رئیس جمهوری مالت در پیامی انتخاب جناب آقای دکتر پزشکیان را به عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران تبریک گفت. آقای ایان بورگ، وزیر امور خارجه مالت نیز با ارسال پیامی انتصاب جناب آقای دکتر عراقچی را به عنوان وزیر امور خارجه ایران تبریک گفت. تا زمان استقرار وزیر خارجه جدید، در راستای مذاکرات بین طرفین در حوزه‌های منطقه ای، در 16 مردادماه 1403 آقایان ایان بورگ، وزیر امور خارجه مالت و دکتر علی باقری، سرپرست وقت وزارت امور خارجه کشورمان به صورت تلفنی درخصوص تحولات منطقه ای با یکدیگر رایزنی کردند.
در حوزه اقتصادی براساس آخرین آمار ارائه شده از سوی سازمان ملل متحد، ارزش صادرات ایران به مالت در سال 2023 بالغ بر 16/123 هزار دلار و شامل مواد معدنی، روغن، کاغذ و مقوا، میوه و خشکبار، چای و ادویه، مبلمان و فرش بوده است. این رقم در مقایسه با سال قبل افزایش 25/15 درصدی داشته است. در همین حال براساس آمار سازمان ملل متحد در سال 2022، ارزش صادرات مالت به ایران بالغ بر 131 هزار دلار بوده است که شامل تجهیزات برقی و الکترونیک، مواد شیمیایی ارگانیک، ماشین آلات و بویلر، لاستیک و محصولات دارویی می‌گردد. در سال 1383 بود که خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از تصمیم خود برای انتخاب بندر آزاد مالت به عنوان بندر مرکزی خود در منطقه مدیترانه خبر داد. با این حال این امر بدلیل تحریم ها متوقف گردید. بار دیگر با امضای برجام از سال 1395 این روابط احیا گردید و از این راه بستری برای رونق تجارت ایران و اروپا فراهم گردید ولی متاسفانه بار دیگر متاثر از تحریم های علیه کشورمان، روابط کشتیرانی فی مابین بار دیگر متوقف شد.
لازم به یادآوری است سفارت جمهوری اسلامی ایران در رم، اکردیته نزد دولت جمهوری مالت محسوب می‌شود. در تاریخ 2 آذرماه 1402 جناب آقای صبوری، سفیر محترم کشورمان در رم استوارنامه خود را تقدیم آقای جورج وللا، رئیس جمهوری وقت مالت نمودند. در جریان سفر ایشان به والتا، با رئیس مجلس نمایندگان مالت نیز دیدار و بر توسعه همکاری‌های پارلمانی فی مابین تاکید گردید.